İstanbul boğaz akıntıları

Bu metin yalnızca bilgi ve tavsiye amaçlı hazırlanmıştır. Seyir, navigasyon veya operasyonel kararlar için kullanılmamalıdır!

İstanbul Boğazı, yalnızca dünyanın en yoğun deniz yollarından biri değil, aynı zamanda karmaşık akıntı sistemiyle de tanınır.

Bu akıntılar, boğazdan geçen gemilerin manevrasını, hızını ve rotasını doğrudan etkiler.

Denizcilik açısından Boğaz akıntılarını doğru anlamak, güvenli geçişin en önemli unsurlarından biridir.

İstanbul Boğazı, yalnızca dünyanın en yoğun deniz yollarından biri değil, aynı zamanda karmaşık akıntı sistemiyle de tanınır. Bu akıntılar, boğazdan geçen gemilerin manevrasını, hızını ve rotasını doğrudan etkiler. Denizcilik açısından Boğaz akıntılarını doğru anlamak, güvenli geçişin en önemli unsurlarından biridir. İstanbul Boğazı’ndaki akıntılar temel olarak Karadeniz ile Marmara Denizi arasındaki tuzluluk ve seviye farkından kaynaklanır. Karadeniz düşük tuzluluk oranına ve yüksek su seviyesine sahiptir, Marmara Denizi ise daha tuzlu ve yoğundur. Bu iki deniz arasındaki fark, Boğaz’da çift yönlü yani iki tabakalı bir akıntı sistemine yol açar. Boğazın yüzeyinde, Karadeniz’den Marmara’ya doğru sürekli bir akıntı vardır. Bu akıntı ortalama 2 ila 5 knot hızla akar ve rüzgâr ya da yağış koşullarına göre güçlenebilir. Karadeniz suyu daha az tuzlu olduğu için üstte kalır ve kuzeyden güneye doğru ilerler. Özellikle Kandilli, Arnavutköy ve Bebek civarı gibi dar bölgelerde akıntı hızı artar ve gemiler rotalarını bu duruma göre düzeltmek zorunda kalır. Yüzey akıntısının tam tersi yönde, Marmara’dan Karadeniz’e doğru bir dip akıntısı bulunur. Bu akıntı daha tuzlu, yoğun sudan oluşur ve ortalama hızı 1 ila 2 knot civarındadır. Marmara Denizi’nin yoğun suları Karadeniz’e doğru ilerlerken 20 ila 40 metre derinlikte etkili olur. Deniz altı ekosistemi açısından büyük önem taşır ve bazı bölgelerde ters akıntı cepheleri oluşarak girdaplar meydana getirebilir. İstanbul Boğazı akıntıları sabit değildir; rüzgâr yönü, mevsimsel yağış, basınç farkı ve Karadeniz su seviyesi gibi birçok faktöre göre değişir. Kış aylarında Karadeniz su seviyesi arttığı için yüzey akıntısı güçlenir, yaz aylarında ise Marmara yönlü rüzgârlar bu akıntıyı zayıflatabilir. Güneybatı rüzgârları yani Lodos zaman zaman akıntı yönünü tersine çevirerek Marmara’dan Karadeniz’e doğru yüzey akıntısı oluşmasına neden olur. Boğazın orta kesimlerinde, örneğin Kandilli civarında akıntı yönü sık sık değişir. İstanbul Boğazı’ndan geçiş yapan gemiler için akıntılar özellikle manevra ve hız kontrolü açısından kritik öneme sahiptir. Akıntıya karşı ilerleyen gemiler hız kaybeder, bu durumda makine gücü ve rota açısı buna göre ayarlanmalıdır. Akıntı yönünde seyir yapan gemiler ise normalden daha yüksek süratle ilerler; bu nedenle vts ve pilot talimatları dikkatle uygulanmalıdır. Dar bölgelerdeki ani akıntı değişimleri manevra riskini artırır, dip akıntısı da büyük tonajlı gemilerin rotasını etkileyebilir. Bu yüzden modern navigasyon sistemlerinin sürekli takipte olması gerekir. Boğaz’daki akıntılar Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ve İTÜ tarafından sürekli ölçülür. Anlık veriler pilot istasyonları ve denizcilik kurumları tarafından değerlendirilir. Denizciler ayrıca MarineTraffic, Navionics WebApp veya TÜBİTAK’ın akıntı haritaları üzerinden güncel verileri izleyebilirler. İstanbul Boğazı akıntıları, bölgedeki deniz trafiğini etkileyen en önemli doğal unsurlardan biridir. Bu nedenle her kaptan, boğaz geçişi öncesinde akıntı durumu, rüzgâr yönü ve gemi manevra kabiliyeti gibi faktörleri dikkatle değerlendirmelidir. Boğaz akıntılarını anlamak yalnızca güvenli seyir için değil, aynı zamanda yakıt verimliliği ve zaman planlaması açısından da büyük avantaj sağlar.